İplik numaralandırma, tekstilde ipliklerin kalınlık veya inceliklerini ifade etmek için kullanılan bir ölçüm sistemidir. İpliklerin numaralandırılması, iki ana yöntemle yapılır: Uzunluk Numaralandırması ve Ağırlık Numaralandırması. Her iki yöntemde de ipliğin belirli uzunluğunun ağırlığı ya da belirli ağırlıktaki ipliğin uzunluğu dikkate alınarak iplik incelikleri hesaplanır.

Uzunluk Numaralandırma Sistemleri

Bu sistemde, belirli bir ağırlıktaki ipliğin uzunluğu dikkate alınır. Başlıca uzunluk numara sistemleri şunlardır:

• Metrik Numara (Nm): 1 gram iplikteki metre cinsinden uzunluğu ifade eder. Örneğin, 1 gram ağırlığındaki iplik 30 metre uzunluğundaysa Nm 30 olarak numaralandırılır.
• İngiliz Pamuk İpliği (Ne): 453.6 gram (1 libre) iplikteki 840 yardanın sayısına göre belirlenir. Örneğin, 1 libre ağırlığındaki iplik 15.360 metre (20x768 m) geliyorsa, bu ipliğin inceliği Ne 20’dir.
• Fransız Numaralandırma Sistemi (Nf): 0.5 gram ağırlığındaki iplikteki uzunluk (metre cinsinden) bu sistemle ifade edilir.
• İngiliz Keten İpliği (NeL), İngiliz Kamgarn İpliği (NeK) ve İngiliz Straygarn İpliği (NeW): İngiliz sistemleri olup, her biri farklı iplik türleri için belirlenen uzunluk ölçümleriyle hesaplanır.

Ağırlık Numaralandırma Sistemleri

Bu sistemde, belirli bir uzunluktaki ipliğin gram cinsinden ağırlığı hesaplanır. Başlıca ağırlık numara sistemleri şunlardır:

• Tex: 1000 metre uzunluğundaki ipliğin gram cinsinden ağırlığını ifade eder. Örneğin, 1000 metre iplik 50 gramsa, bu iplik 50 Tex olarak belirtilir.
• Decitex (Dtex): 10.000 metre uzunluğundaki ipliğin gram cinsinden ağırlığıdır. Örneğin, 10.000 metre iplik 50 gram geliyorsa, ipliğin numarası 50 Dtex olur.
• Denye (den): 9000 metre uzunluğundaki iplikteki gram sayısına göre belirlenir. Örneğin, 9000 metre iplik 200 gramsa, bu iplik 200 denye olarak numaralandırılır.

Metrik Numara Sistemi (Nm)

Metrik numara sistemi, genellikle yün ipliklerin inceliğini belirlemek için kullanılır. Bu sistemde, 1 gram ağırlığındaki ipliğin metre cinsinden uzunluğu Nm ile ifade edilir. Örneğin, 1 gram ağırlığında 25 metre gelen bir iplik Nm 25 olarak numaralandırılır.

İngiliz Pamuk İpliği Sistemi (Ne)

Bu sistem, 453.6 gram ağırlığındaki ipliğin 840 yarda (yaklaşık 768 metre) uzunluğunu ifade eder. Pamuk iplikleri için kullanılır ve 1 libre iplikteki 840 yardaların sayısına göre hesaplanır. Örneğin, 1 libre iplik 15.360 metre geliyorsa, inceliği Ne 20 olarak belirlenir.

Fransız Numaralandırma Sistemi (Nf)

Bu sistem, 0.5 gram ağırlığındaki iplik uzunluğuna göre yapılır ve uluslararası bir sistemdir. Genellikle, SI (Sistem Internasyonal) birimleriyle uyumlu çalışır.

Uluslararası Ağırlık Sistemi (Tex)

Tex numaralandırma sistemi, 1000 metre uzunluğundaki ipliğin gram olarak ağırlığını ifade eder. Bu doğrudan numaralandırma sisteminde, ağırlık gram ve uzunluk metre cinsinden hesaplanır.

Örneğin:

• Tex: 1000 metre iplik 50 gram ağırlığındaysa 50 Tex olur.
• Decitex (Dtex): 10.000 metre uzunluğundaki iplikte 50 gram varsa, bu iplik 50 Dtex olarak numaralandırılır.

Denye Numaralandırma Sistemi (den)

Denye, filament ipliklerin numaralandırılmasında kullanılır. 9000 metre uzunluğundaki ipliğin gram olarak ağırlığı ile belirlenir. Örneğin, 9000 metre iplik 150 gram geliyorsa bu iplik 150 denye olarak sınıflandırılır.

İplik Numaralandırmalarının Dönüştürme Formülleri

Farklı iplik numaralandırma sistemleri arasında dönüşümler yapılarak, bir birim diğerine çevrilebilir:

• Nm = Ne x 1.69
• Ne = Nm x 0.59
• Nm = 1 / Ktex
• Tex = 1000 / Nm
• Nm = 1000 / Tex

Bu dönüşümler, farklı ölçü birimlerine ihtiyaç duyulan durumlarda kullanılır ve ipliklerin üretim ve tasarım süreçlerinde uyumluluk sağlar.

Diğer Yaygın Dönüşüm Birimleri

Tekstilde kullanılan diğer ölçü birimleri şu şekildedir:

• 1 libre = 453.6 gram
• 1 yarda = 91.44 cm
• 1 inch = 2.54 cm
• 1 ons = 28.35 gram

İplik numaralandırma sistemleri, tekstil sektöründe ipliklerin incelik, kalınlık ve mukavemetlerini belirlemek için çok çeşitli sistemlerden oluşur.